Hậu Covid xuất hiện triệu chứng mệt mỏi, đau nhức, khó ngủ nên làm gì?

Hậu Covid xuất hiện triệu chứng mệt mỏi, đau nhức, khó ngủ nên làm gì?

Sau khi cơ thể đã hết virus SARS – CoV – 2, có rất nhiều bệnh nhân vẫn còn các triệu chứng mệt mỏi, đau nhức cơ thể, khó thở hoặc khó ngủ,… Đây được gọi là triệu chứng hậu Covid19. 

1.Vì sao các triệu chứng hậu Covid lại kéo dài? 

Sau khi điều trị hỏi Covid19 vẫn để lại cho bệnh nhân những triệu chứng như khó thở, đau nhức xương khớp, tim đập nhanh, thường xuyên mệt mỏi, rối loạn khứu giác, vị giác, mau quên, khó ngủ,… 

Triệu chứng hậu Covid nặng hay nhẹ tùy vào người mắc Covid nặng hay nhẹ, thời gian nhiễm bệnh dài hay ngắn. 

Covid19 gây ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể, vì vậy có thể xuất hiện nhiều triệu chứng:

• Virus SARS – CoV – 2 tấn công vào nhiều loại tế bào trong cơ thể, đặc biệt là các tế bào màng trong của mạch máu và các cơ quan hô hấp, kích hoạt hệ miễn dịch và gây ra các tổn thương. Vì mạch máu có ở tất cả mọi nơi trong cơ thể nên bệnh nhân Covid19 có thể gây tổn thương ở tất cả các cơ quan. 
• Khi mạch máu bị tổn thương gây viêm sưng tế bào phổi thì bệnh nhân sẽ bị viêm phổi. Nếu tổn thương mạch máu khớp gối thì bệnh nhân sẽ bị đau khớp. Khi tổn thương các mạch máu li ti ở vùng não, bệnh nhân có thể mất trí nhớ hay suy nghĩ chậm. Thậm chí bệnh nhân có thể bị rối loạn cương dương nếu mạch máu vùng sinh dục bị tổn thương. 
• Khi các tổn thương liên quan đến mạch máu xuất hiện thì quá trình hồi phục sẽ mất nhiều thời gian hơn, thậm chí là không thể lành khi chưa mắc Covid19. Ví dụ như bệnh nhân mắc viêm phổi lâu dài có thể dẫn đến xơ hóa phổi trong khi viêm khớp đau nhức lâu dài do Covid19 gây thoái hóa nhanh hơn. Bệnh nhân sau khi đã phục hồi Covid19 vẫn có thể bị xơ phổi mạn tính. 

Trị liệu Covid19 nặng khi nhập viện cũng có thể dẫn đến triệu chứng hậu Covid19: 

• Khi bệnh nhân phải nhập viện để điều trị Covid19, có thể phải dùng máy thở, thuốc kháng virus, thuốc ức chế hệ miễn dịch hay sử dụng thuốc trụ sinh do nhiễm trùng chéo,… Tất cả đều có thể dẫn đến các tổn thương khác. Khi bệnh nhân nằm viện một vài ngày đã khiến cơ bắp yếu đi, nằm giường bệnh vài tuần có thể gây teo cơ. Đặc biệt là bệnh nhân thở máy sẽ làm hệ cơ xương yếu đi, khả năng đi lại kém hơn hẳn sau khi hồi phục. Các thuốc kháng virus hay thuốc ức chế có thể gây tác dụng phụ cho gan hoặc thận. Đặc biệt, thuốc steroid có thể làm nặng thêm các bệnh như đái tháo đường hoặc tăng huyết áp. 
• Khoảng ⅓ bệnh nhân vào ICU sẽ thở bằng máy và các di chứng sau khi cai thở máy như ho, khó thở, đổi giọng,… có thể kéo dài nhiều tháng sau khi bệnh nhân ra khỏi khoa ICU. Các triệu chứng khác như suy nghĩ chậm, khó tập trung, hay quên,… có thể kèm thêm sau khi xuất viện. 

2. Làm sao để điều trị triệu chứng hậu Covid19?

Điều trị triệu chứng hậu Covid19 càng sớm càng tốt. Tiếp tục điều trị lâu dài triệu chứng sau khi mắc Covid19, nhằm giảm các tổn thương cũng như ngăn ngừa các tổn thương lâu dài. 

Trị liệu phục hồi chức năng là biện pháp vô cùng quan trọng đối với các bệnh nhân phải nhập viện hoặc phải dùng máy thở. Các trị liệu bao gồm vật lý trị liệu tại chỗ như tập cử động tay chân, tập phục hồi chức năng phổi bằng bài tập thở, tập thở bụng hay thổi Spirometry. 

• Điều trị chứng khó thở: bắt đầu bằng các bài tập đơn giản như hít sâu, thở ra chậm. Có thể tập thở bất cứ lúc nào: khi nằm, khi ngồi, khi tập đi bộ,… kết hợp cùng máy thổi Spirometry hoặc các bài tập thiền giúp phổi hoạt động hiệu quả hơn. 
• Trị ho mãn tính: có rất nhiều bệnh nhân bị tổn thương phổi do Covid19 gây ho lâu, có đờm sau khi hồi phục. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc ho như benzonatate, thuốc chống đờm hoặc thuốc xịt, các thuốc tăng cường đường thở. Tuy nhiên, bệnh nhân cần kết hợp đồng thời thuốc ho với tập thở để điều trị dứt điểm. 
• Điều trị triệu chứng tim đập nhanh: nhiều bệnh nhân sau khi khỏi Covid19 bị tim đập nhanh, loạn nhịp hay mất nhịp sau khi phục hồi Covid19. Lúc này, các bác sĩ chuyên khoa sẽ thăm khám, siêu âm tim và xem kết quả điện tâm đồ. Sau đó có thể sẽ được kê thuốc giảm nhịp tim. Bệnh nhân cần kết hợp với các bài tập thể dục nhẹ nhàng, từ từ cải thiện nhịp tim. 
• Điều trị mệt mỏi, yếu sức: thực hiện các bài tập thể dục nhẹ nhàng, từ từ để tăng sức bền và sức đề kháng, sức mạnh cơ bắp. Những bài tập nhẹ kết hợp với tập thở có thể giúp cải thiện sự mệt mỏi. Nếu mệt mỏi kéo dài, bệnh nhân nên gặp bác sĩ chuyên khoa tim – phổi để tìm nguyên nhân và khắc phục.
• Điều trị đau nhức xương khớp: sử dụng thuốc không kê đơn hoặc thuốc giảm đau. Sau đó thực hiện tập vật lý trị liệu để điều trị phục hồi cho khớp bị đau. Đối với bệnh nhân lớn tuổi, các bài tập phục hồi đau khớp do Covid19 có thể lâu hơn, vì vậy cần kiên trì luyện tập.
• Điều trị rối loạn khứu giác, vị giác (mất mùi, mất vị): có thể dùng các bài tập nhớ mùi hay nhớ vị để cải thiện dần triệu chứng này.
• Triệu chứng hay quên, khó tập trung: đọc sách, chơi các trò chơi kích thích não bộ như đánh cờ, học thêm nấu ăn, làm bánh,… Giữ cho não bộ hoạt động trở lại bằng những kích thích phản xạ lành mạnh.
• Điều trị chứng da nổi mẩn: các bệnh nhân viêm da cơ địa, nổi mề đay hay dị ứng thường sẽ bị triệu chứng này sau khi phục hồi Covid19. Trong trường hợp này, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc thoa ngoài da và bệnh sẽ khỏi. 
• Rụng tóc: phần lớn tóc bị rụng sau khi mắc Covid19 là do chúng ta quá lo lắng, stress. Vì vậy, thường tất cả các bệnh nhân sẽ mọc lại tóc trong vài tuần hay vài tháng sau khi khỏi bệnh. Có thể dùng kết hợp các thuốc kích thích mọc tóc. 

3. Điều trị tâm lý hậu Covid19 

Các bệnh nhân khi nhiễm Covid19 thường có cảm giác lo lắng, stress, trầm cảm hay cô đơn sau khi phục hồi Covid19. Nỗi sợ hãi vì bệnh, sự mất mát trong đại dịch và lo lắng về tương lai khiến nhiều bệnh nhân căng thẳng, mất ngủ, hoảng sợ, sụt cân. 

Lúc này, bệnh nhân có thể sử dụng thuốc để điều trị. Tuy nhiên, trước khi sử dụng thuốc bệnh nhân cần tham khảo ý kiến của bác sĩ, tránh lạm dụng gây nghiện thuốc. Các trị liệu tâm lý bao gồm trị liệu giao tiếp, giải thích và tư vấn cho bệnh nhân hiểu rõ về Covid19, các biện pháp hồi phục triệu chứng để giảm bớt lo âu. 

Năm 2022 chúng ta đã có rất nhiều phương pháp trị liệu hiệu quả bao gồm vaccine, thuốc uống, phác đồ chữa trị và chăm sóc. 

4. Chế độ dinh dưỡng hậu Covid19 

Dinh dưỡng chiếm vai trò vô cùng quan trọng sau khi hồi phục Covid19 bệnh nhân cần xây dựng 1 chế độ dinh dưỡng đầy đủ. Bổ sung đủ nước, chất xơ, tinh bột, protein cùng vitamin và khoáng chất để phục hồi tối đa các mô bị tổn thương. 

Khi có một chế độ ăn cân bằng, đầy đủ rau củ quả, thịt cá, trái cây thì không cần uống thêm thuốc bổ hoặc vitamin. Lúc này, bệnh nhân cần hạn chế ăn đường, không uống rượu, không hút thuốc, không sử dụng cafe, trà, nước tăng lực gây mất ngủ.